İlk Türkçe Mizah Gazetesi? İlk Karikatür Dergisi? Eski Mizah Dergileri?
CUMHURİYET DÖNEMİ GAZETELERİNDE MİZAHİ ELEŞTİRİ
Ekonomik sıkıntılar, işsizlik, veya hayat pahalılığı... Dün de bugün de ülkemizde hep var olan problemler olarak gündemden bir türlü düşmüyor. Sayfamızın adı itibariyle bugünü bir kenara bırakıp Cumhuriyet'in ilk yıllarına dönecek olursak dönemin gazetelerine yansıyan bu problemlere karşın gazetelerin mizahı tercih ederek yaptıkları eleştirileri görürüz. Karikatür üzerinden hem okuyucunun hem de yetkililerin dikkatini çekmek daha kolay bir yol olduğundan eski tarihli gazeteler bu yolu kullanmayı tercih ederek eleştirilerini ifade etmişlerdir.
Osmanlı'nın son 100 yılında gittikçe kötüleşen mali durum yapılan ıslahatlara, tağşiş ve yeni para darplarına rağmen bir türlü çözülemiyordu. Ekonomik bunalım karşısında "denize düşen yılana sarılır" timsali Avrupalı devletlerden borç alan Osmanlı'nın maliyesi 1878 sonrası iflas etmiş, neticede Duyun-ı Umumiye İdaresi dahi kurulmuştu. I.Dünya Savaşında pek çok cephede mücadele eden Osmanlı'nın maliyesi tamamen bozulmuştu. Savaş sonunda imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla ülke adeta Avrupalıların işgaline bırakılmıştı. Buna karşın 19 Mayıs 1919'da Milli Mücadeleyi başlatan ve bu mücadele sonunda Kazım Karabekir, Fevzi Çakmak ve İsmet İnönü gibi pek çok kumandan ve askerle birlikte Anadolu halkının tam desteğini alarak düşmanı yenen Mustafa Kemal Paşa 29 Ekim 1923'de Türkiye Cumhuriyetinin kurulduğu tüm dünyaya ilan etmişti.
Yeni devlet Osmanlı'dan kalan borçlar, dünya savaşından yeni çıkmış bir ekonomi ve askeri güçle birlikte kurulmuştu. Bu bunalım halkın yaşamında da etkisini göstermiş, işsizlik ve hayat pahalılığı bir süre Anadolu halkının canını yakmıştı. Nitekim dönemin gazetelerine yansıyan haberlerde bunun örneklerini görmek mümkündür.
17 Mayıs 1929, Cumhuriyet Gazetesi
1929 yılında yani Cumhuriyetin ilanından sadece 6 yıl sonra üstelik iktidar yanında olan Cumhuriyet Gazetesinde yayınlanan bu karikatürle hayat pahalılığının ne denli büyük bir sorun olduğu halka anlatılıyor, iktidara ise eleştiri yapılıyordu.
16 Şubat 1934, Akşam Gazetesi
İstanbul'da kışın tarifi başlığıyla verilen bu karikatürde ise 1934 yılında İstanbul'daki halkın ekmek bulma konusunda sıkıntı çektiği, kömür ve erzak fiyatlarının arttığı ifade edilerek muallim-öğrenci ilişkisi üzerinden bir eleştiri yapılmıştı.
6 Mayıs 1930, Cumhuriyet Gazetesi
1930 yılında yayınlanan bu karikatür ise işsizliğe karşı bir isyanı haykırmaktaydı.
1931 tarihli bu gazete karikatüründe ise hükumet israf yaptığı gerekçesiyle eleştirilmekteydi.
Netice itibariyle Cumhuriyetin henüz ilk yıllarında basımlarını gerçekleştiren bu gazeteler yukarıda görüldüğü üzere halkın üzerindeki ekonomik buhranı karikatürle haykırmaktan geri durmuyorlardı. Buna karşın hükumet ise gazeteleri kapatma ya da engelleme yolunu seçmiyordu.
