Prostat Nasıl Anlaşılır? Prostat Nasıl Geçer? Prostat Belirtileri?
Prostat Neye Denir?
Prostat, vücutta idrar torbasının altında, bağırsakların ön tarafında, idrar torbasının ise çıkış kısmını saran salgı bezine verilen addır. Erkek üreme sisteminin bir parçasıdır. İlk görevi spermleri koruyan sıvıyı üretmektir.
Ayrıca spermleri bahsedilen sıvı içinde sağlıklı bir şekilde saklama görevi görür. Mesanenin çıkış noktasını sıkarak idrar kaçının önüne geçer.
Prostat Hastalıkları Nelerdir?
Yaygın olarak üç ayrı prostat hastalığı vardır. Bunlar prostat iltihaplanması yani prostatit, iyi huylu prostat hiperplazisi ve prostat kanseridir. Erkeklerin prostat ile ilgili bu hastalıklardan birine ya da birkaçına yakalanmaları mümkündür.
Prostat Neden ve Nasıl Büyür?
Erkeklerde prostat, erken ergenlik döneminde büyür. Yaklaşık olarak iki katına çıkar. 25 yaşından sonra prostat, erkeklerin tamamında, farklı şekillerde büyür. Prostat büyümesinin sebepleri günümüzde halen tam olarak bilinmemektedir. Testosteron ve östrojenin bu büyüme üzerinde rolü olduğu düşünülür. Prostat bezi ise, erkeklerde otuzlu yaşlarda büyümeye başlar, ölene kadar sürer.
Elli yaş üstü erkeklerin yarısında prostat büyümesi görülüyor. Bu oran altmış yaş sonrasında ise %65’e çıkıyor. İlerleyen yaşlarda bu büyüme oranı %90’ı geçiyor. Prostat hastalarının önemli bir bölümü ameliyat veya ilaç tedavisi ile iyileştirilir.
Prostat Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Prostat yıllar içinde yavaş tempoda büyür bu durum içinden geçen idrar kanallarını sıkıştırmaya başlar. İdrarın dışarı atımını sağlayan idrar torbası, kaslardan oluşur. Prostat idrar kanallarını sıkıştırır ise idrar torbasının kasları genişler. Bu yüzden idrar torbası daha kuvvetli kasılır. Henüz bu evredeyken hastalarda şikayet gözlenmeyebilir. Bazı hastalarda görülen şikayetler ise şunlardır: İdrar torbasının aşırı aktif olması sebebiyle sıkça tuvalete gitme, geceleri tuvalete kalkma, ani tuvalet ihtiyacı hissedip hızla tuvalete koşma veya bazen idrar kaçırma gibi şikayetler ortaya çıkabilir. Zaman ilerledikçe prostat büyür ve idrar torbası kaslarında yorulma oluşur. Bu durum karşısında hastaların idrar yapımı yavaşlar. Çatallı işeme görülür. İdrar yaparken damlama yaşanır. Aralıklı işeme ve tuvalet yaptıktan sonra devam eden idrar varmış gibi bir hissiyat oluşur. Tedavi olmayan hastalarda ise idrar torbası kaslarında erime gözlenir.
Sonuçta idrar torbasındaki yüksek basınç böbrekleri bozmaya başlar. Bu aşamadan sonra tedavi için geç kalınmış demektir. Artık tedavi alınsa dahi idrar torbasının ve böbrek fonksiyonları çoğunlukla eski haline dönmez.
Prostat Biyopsi Ne İşe Yarar? Neden Yapılır?
“Standart prostat biyopsisinde” prostat kapsül kısmı on iki bölgeye ayrılır. Bu bölgeden rastgele bir parça alınır. Ultrason cihazı, normal prostat dokusu ile kanserli dokuyu ayıramadığından, biyopsi için şüphelenilen alanlar hedef alınamaz. Prostatın farklı alanlarından rastgele örnek alınır. Bu sayede tümörlü dokunun bulunması umulur. Rastgele yapılan biyopsiler, hızlı ilerleme potansiyeline sahip kanserleri bazen yakalar bazen de yakalayamaz. “Yeni tip MR füzyon biyopsilerde” hastaya öncelikle özel bir prostat MR’ı çekilir ardından MR’ da prostat kanseri için şüpheli alanlar belirlenir ve bu dijital ortamda hedefe konulur. Özel ultrason cihazlarına yüklenen görüntüler ve prostat biyopsileri özellikle MR’ın işaret ettiği alanlardan alınır. MR prostatta özellikle 0.5 cc üzerindeki saldırgan kanserleri çok iyi gösteriyor. Bu nedenle tehdit edici prostat kanserleri gözden kaçırılmaz.
Prostat Kanserinin Tanı Aşaması
Prostat büyümesinin tanısı için önce kan ve idrar tahlilleri yapılır. Ardından ultrasonografi, idrar akım testi gibi hastayı rahatsız etmeyecek tetkik ve tahliller ile konulmaktadır. Hastada tespit edilen büyümenin evresi ve şikayetlere göre tedavi planı düzenlenir.
Prostat Tedavisi ve Ameliyatı Nasıl Gerçekleşir?
İyi huylu bir prostat büyümesinde yaşam tarzı şekilleri ile hastayı izleme, ilaç ile tedavi ve cerrahi ile tedavi sağlanır. Prostat, yaşla birlikte büyüyen bir organdır. Dolayısıyla engellemek mümkün değildir. Ama hastanın şikayetlerini en aza indirmek ve yaşam kalitesini yükselten tedaviler yöntemleri sağlamak mümkündür. Hastanın idrar şikayetlerini sonlandırmaya yönelik yaklaşımlar uygulanmaktadır. Hastaya hemen ameliyat önerilmemektedir. Önce şikayetler ve şikayetin şiddeti belirlenip, buna göre bir tedavi yolu izlenir. Çoğunlukla başlangıçta hastanın tuvalet alışkanlıkları ve yaşam tarzı ile ilgili düzenlemeler yapılır. Gerekli durumlarda ikinci adım olarak ilaç tedavisine başlanabilir. Günümüzde kullanılan ilaçların prostat büyümesini sonlandıran etkisi bulunmamaktadır. Prostat büyümesi için ilaç tedavisi, hastaların şikayetlerini azaltmak için kullanılır. İlaç tedavilerinden en çok kullanılan ve tıkanmaya en pratik çözüm olan “alfa bloker” adındaki ilaçlardır. Yan etkileri ise oldukça düşüktür. Ayrıca prostat büyüklüğü 35 gramın üzerinde olan hastalarda prostatın büyümesini önleyen ve küçülmesine yardım eden “5 alfa redüktaz inhibitörleri” mevcuttur. İlacın etkinliği düzenli kullanım sağlandıktan 9 aydan sonra kendini gösterir. Eğer hasta sıklıkla tuvalete gidiyorsa ve aşırı aktif mesane tanısı konulmuşsa, o zaman tedaviye “anti-kolinerjik grubu” ilaçlar dahil edilir. Araştırmalar sonucunda sertleşme üzerine etkili olan “Fosfodiesteraz 5 inhibitörü” grubu ilaçlar düzenli alındığında idrar şikayetlerinin önüne geçtiği gözlenmiştir. Geceleri uykusunda tuvalete gitmek için sık sık uyanan hastalara özel ilaçlar da üretilmiştir. İlaç tedavilerine rağmen hastanın idrar şikayetleri sürüyorsa, sürekli idrar yolu enfeksiyonları ile idrarda ciddi dozda kanama gözleniyorsa ameliyat gerekebilir. Tüm bu şikayetlere rağmen ameliyatın göz ardı edilmesi, mesane ve böbrek sorunlarını doğuracaktır. Ayrıca hasta böbrek yetmezliği sorunu ile karşı karşıya kalabilir.
Prostat büyümesi için yapılan ameliyatlar iki başlığa ayrılır. Bunlardan birincisi, idrar yolundan girilip prostatın içeriden kesilerek yapılan ameliyatlardır. Genelde uygulananı TUR işlemidir. TUR ameliyatı sırasında, aletin ucunda elektrikli bir tel kullanılarak prostatın büyüyen kısmı kesilip çıkarılır. TUR ameliyatında kullanılan elektrik enerjisi, sertleşme fonksiyonları açısından yan etki oluşturabilir bu yüzden günümüzde TUR ameliyatlarında bipolar veya plazmakinetik denilen farklı enerjiler kullanılıyor. İdrar kanalından girilerek yapılan ve prostatı buharlaştıran lazer yöntemleri de bulunur. Bu tekniklerde kullanılan enerji kaynakları ise greenlight veya diod lazerdir. Başka bir yöntem de büyük prostatlar için yine idrar kanalından girilip prostatın soyulduğu “Holmiyum enükleasyon” yöntemindir. İkinci ana başlıkta yer alan ameliyatlar ise karından girilerek yapılır. Bu ameyatlar; açık prostatektomi, laparoskopik basit prostatektomi ve robotik basit prostatektomi ameliyatlarıdır. Bu yöntemlerde idrar kanalından girilerek yapılan ameliyatlara göre daha sorunlu olabilir. O yüzden çokça tercih edilmez.
Günümüzde uygulanan yeni teknikler ile birlikte, hastanın iyileşme süresini kısalır. İyi huylu prostat büyümesi olan hastalar, üroloji uzmanları tarafından tedavi edilerek hasta için en uygun ameliyat şekli planlanır. Kimi ameliyat yöntemlerinde prostatın boyutu temele alınır. Hastanın ameliyatı sırasında kan sulandırıcı ilaçlar kullanmasına devam etmesi gerekiyorsa, lazer tedavilerinin uygulanması ön planda tutulmalıdır. Eğer hasta anestezi alamıyorsa o durumda lokal anestezi ile yapılabilen ameliyatlar tercih edilebilir. Prostat ameliyatları doktorun profesyonel olduğu ameliyat tipine göre ayrılır. Bu, dikkat edilmesi gereken bir detaydır.
