Sözleşmenin Kurucu Unsurları? Sözleşmenin Esaslı Noktaları?
SÖZLEŞME NEDİR?
Hukuki işlemler arasında en yaygın olarak kullanılanıdır.
Sözleşmelerde iki taraf belli bir hukuki sonuca ulaşmak için karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamasında bulunurlar.
Sözleşmenin kurulabilmesi için gerekenler nelerdir?
- Tarafların karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarının olması gerekir.
- Tarafların sözleşmenin tüm esaslı noktalarında anlaşmış olmaları şarttır.
- İkinci derecede önemli noktalarda anlaşılamamış olması veya bunların hiç konuşulmamış olması sözleşmenin kurulamamış olması sonucunu yaratmaz. Burada bir sözleşme boşluğu söz konusudur. Bu boşluk sonradan taraf iradeleri, kanuni düzenlemeler veya hâkim tarafından doldurulabilir.
Sözleşme nasıl kurulur?
Bir sözleşmenin geçerli olarak kurulabilmesi için iki irade açıklamasına ihtiyaç vardır.
Bu açıklamalar öneri ve kabuldür.
Öneri (icap) nedir?
Öneri sözleşme yapma çağrısıdır.
Bir beyanın öneri sayılabilmesi için şu unsurları taşıması gerekir:
- Öneri karşı tarafa yöneltilmiş olmalıdır. Karşı tarafın tek kişiden ibaret olması gerekmez. Karşı taraf birden fazla kişi veya bir topluluk olabilir.
- Öneri sözleşmenin bütün esaslı unsurlarını taşımalıdır.
- Öneriyi yapan önerisiyle bağlı kalmak niyetinde olmalıdır.
Eğer bir beyan bu özellikleri taşımıyorsa o beyan öneri değil öneriye davettir.
Öneriye davetle önerinin farkı nedir?
Öneriye davette karşı tarafa bir öneri yapılmaz. Karşı taraf öneride bulunmaya çağrılır.
Örneğin “Şu saatimi satmak istiyorum kaça alırsınız?” diye sorduğunuzda öneriye davet yapmış olursunuz.
Ancak “Şu saatimi 1000 liraya satıyorum alır mısınız?” dediğinizde öneri yapmış olursunuz.
Öneriye davette bağlılık yoktur yani karşı taraf istediğiniz fiyatı vermezse satmaktan vazgeçebilirsiniz. Ancak kişi öneri yapmışsa bununla bağlıdır. Yani karşı taraf 1000 lira verirse saati satma zorunluluğu ortaya çıkar.
Öneride bulunan kişi ne kadar süre bu önerisine bağlıdır?
-Öneride bulunan kimse belli bir süre önerisiyle bağlıdır.
-Önerisinden geri dönemez.
-Karşı taraf kabul beyanında bulunursa sözleşme kurulur.
-Öneriyle bağlı olma karşı taraf öneriyi öğrendiği andan itibaren başlar.
Öneriyi yapan ölürse öneri ortadan kalkmaz mirasçılara geçer. (Şahsi edim içeren öneriler hariç)
Öneriyi bağlayıcılığı açısından kaça ayırırız?
Önerinin bağlayıcılığı açısından önerileri ikiye ayırabiliriz:
1.Süreli Öneri: Öneriyi yapan öneri için bir süre tayin etmişse (10 gün içerisinde cevap veriniz gibi) süreli öneriden bahsedilir.
Öneren verdiği süre kadar önerisiyle bağlıdır, öneriden dönemez. Ancak süre bitiminde cevap gelmez veya ret cevabı gelirse öneri ortadan kalkar. Süre bittikten sonra gelen kabul cevabı sözleşmenin kurulmasını sağlamaz. Kabul cevabı uygun bir süre içinde verilmiş ancak postadaki bir gecikmeden dolayı geç gelmişse, öneren cevabın geç geldiğini ve önerisiyle bağlı kalmak istemediğini karşı tarafa derhal bildirmek zorundadır, yoksa sözleşme kurulur.
- Süresiz Öneri: Öneri için bir süre tayin edilmemiş olması durumudur. Burada iki olasılık vardır. Öneri karşı karşıya bulunanlar arasında yapılmış olabileceği gibi uzakta olanlar arasında da yapılmış olabilir.
Sözleşmenin kurulmasındaki kabul nedir?
Öneriye verilen olumlu cevaba kabul denilir.
Bir cevabın kabul sayılabilmesi için şu nitelikleri taşıması gerekir:
- Cevap öneriye tamamen uygun olmalıdır.
- Öneri süreli bir öneri ise, cevap bağlanma süresi içinde önerene ulaşmalıdır. Kabul cevabı açık veya örtülü olabilir.
Susma kural olarak kabul sayılmaz. Ancak dürüstlük kuralı gereği cevap vermek zorunda olanların susması kabul sayılır.
Örneğin öneriye davet yoluyla karşı tarafı bir öneri yapmaya zorlayanlar öneri yapıldığında öneriye cevap vermek zorundadırlar, susmaları kabul sayılır.
Sözleşmelerin Kurulduğu ve Hüküm İfade Ettiği An Ne Zamandır?
Sözleşmelerin kurulduğu an ile hüküm ifade ettiği an birbirinden farklıdır. Sözleşmeler kabul cevabı önerene ulaştığı an kurulur.
Sözleşmelerin hüküm ifade ettiği an ise kabul cevabının verildiği andır. Bu özellikle faiz gibi konularda önem taşır.
Sözleşmelerin Yorumlanması ne demektir?
Bir sözleşmede tarafların iradeleri açık ve anlaşılır değilse taraflar arasında uyuşmazlık çıkabilir.
Bu durumda sözleşmenin yorumlanması gerekir. Sözleşmenin yorumu demek, öneri ve kabul açıklamalarının hangi hukuki sonuca yönelmiş sayılacaklarını, tarafların ortak iradelerinin ne olduğunu belirlemektir.
Sözleşmelerin yorumunda iki temel ilke geçerlidir:
- Tarafların yanlışlıkla ve gerçek iradelerini gizlemek için kullandıkları sözcüklere bakılmaz, gerçek ve ortak irade esas alınır.
- Dürüstlük kuralından kaynaklanan güven teorisine göre, irade açıklamalarına aynı koşullar altındaki üçüncü kişilerin verdiği anlam esas alınır. Yorum kuralları şu şekilde sayılabilir:
- Hükümler sözleşmeyi kaleme alanın aleyhine yorumlanır.
- Sözleşmenin sözü ve özü birlikte yorumlanır.
- Bir haktan vazgeçmeye ilişkin olan hükümler dar yorumlanır.
- Yorumda sözleşmenin tamamı esas alınır.
- Sözleşme kurulmadan önceki görüşmelerden de yararlanılır. Sözleşmeyi ayakta tutacak yorum esas alınır.
