Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin Savaştığı Cepheler?
Dünya Savaşı’nda Osmanlı Cepheleri
Dünya Savaşı’nda Osmanlı Cepheleri üç ana başlık altında incelenmektedir.
Taarruz Cepheleri
- Kafkas Cephesi
- Kanal Cephesi
Savunma Cepheleri
- Çanakkale Cephesi
- Irak Cephesi
- Filistin-Suriye Cephesi
- Hicaz-Yemen Cephesi
Müttefiklerimize Yardım Yolladığımız Cepheler
- Galiçya Cephesi
- Romanya Cephesi
- Makedonya Cephesi
Dünya Savaşı'nda Taarruz Cepheleri
Kafkas Cephesi: Osmanlı Devleti’nin Kafkasya’daki Türklere ve Kafkasya üzerinden Orta Asya’daki Türklerle birleşmek için Rusya Devleti’ne karşı açtığı cephedir. Osmanlı ordusu hem Rus ordusunu şaşırtıp hem de Rusları kıskaca almak için Harbiye Nazırı Enver Paşa komutasında Aralık 1914’te Sarıkamış’a harekât düzenlediler. Ancak Osmanlı ordusu böyle bir harekâta hazırlıklı değildi.
Bu yüzden Osmanlı ordusu Sarıkamış harekâtı sırasında şiddetli soğuk, erzak yetersizliği, açlık gibi sebeplerle çok sayıda şehit ve gazi verdiler. 1916’da Rus ordusu taarruza geçerek Erzurum, Batum Kars, Muş, Van ve Bayburt’u ele geçirdiler. Rusya’da 1917 yılında Bolşevik İhtilali’nin çıkması üzerine Rus Çarlığı yıkıldı. Yerine Rus Sosyalist Cumhuriyetler Birliği(kısaca SSCB) kuruldu. Yeni yönetimde 1. Dünya Savaşı’ndan çekilme kararı aldı. SSCB 1918’de Brest-Litovsk Antlaşması’yla Osmanlı Devleti’nde işgal ettikleri yerden çekildi.
Kanal Cephesi: Osmanlı Devleti’nin Mısır’ı yeniden ele geçirip ve İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını kesmek için açtığı cephedir. Osmanlı Devleti 1915’te Süveyş Kanalı’na doğru taarruz gerçekleştirdi. Ancak cepheye sevkiyat yapılamaması, bazı Arapların İngilizlerle ittifak yapması gibi nedenlerde taarruz başarılı olamadı. İngilizler taarruza geçerek Filistin’e doğru ilerlemeye başladılar.
Dünya Savaşı'nda Savunma Cepheleri
Çanakkale Cephesi: İtilaf Devletleri’nin Rusya’ya Yardım göndermek, Osmanlı Devleti’nin başkentini ele geçirip savaş dışı bırakmak için açılan cephedir. Osmanlı Devleti Çanakkale Boğazı’na mayınlar döşeyip Çanakkale’deki mevzilerini güçlendirdi. İtilaf Devletleri donanması Şubat 1915’te Çanakkale önlerine geldi. Kumkale ve Seddülbahir tabyalarını bombalayan İtilaf Donanması 18 Mart 1915’te Çanakkale Boğazı’nı geçmeye çalıştılar. Bundan önceki gece gizlice Boğaz’a mayın döşeyen Nusret Mayın gemisi ve Türk topçularının muazzam atışları ile İtilaf Donanması’na geçit verilmedi.
Bu savaş kahramanlarından olan Seyit Onbaşı arkadaşı Niğdeli Ali’nin yardımı ile 215 kg mermiyi sırtlayarak topa yüklemiş ve ateşleyerek Ocean Zırhlısı’nı dümeninden vurdu. İtilaf Devletleri Çanakkale’yi Boğaz’dan geçemeyeceklerini anlayarak donanmalarını geri çektiler. İtilaf Devletleri Nisan 1915’te Gelibolu Yarımadası’na asker çıkarmaya başladılar. Ancak Osmanlı ordusunun direnişi karşısında başarısız oldular. Savaşın en şiddetli olduğu zamanda Mustafa Kemal’in ‘‘Ben size taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içerisinde yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir.’’ emri zaferin kazanılmasında büyük rol oynadı. İtilaf Devletleri 1915 yılının Aralık ayında Gelibolu Yarımadası’ndan çekildi. Osmanlı’nın bu cephedeki başarısı sayesinde Bulgaristan İttifak Devletleri’nin yanında savaşa girdi. Yardım ulaştıramayan Rusya Çarlığı yıkılarak yerine Sovyetler Birliği kuruldu.
Irak Cephesi: İngilizlerin Irak bölgesindeki petrolü ele geçirmek için açılan cephedir. Osmanlı ordusu İngiliz ordusu karşısında fazla direnemeyerek Bağdat’a çekildi. Osmanlılarla İngilizler arasında olan Selman-ı Pak Muharebesi ile üstünlüğü eline alan Osmanlı Devleti, İngiliz kuvvetlerinin üçte birini yok ederek Küt’ül Amare’ye çekilmesini sağladı. Osmanlı tarafından kuşatma altına alınan İngiliz ordusu daha fazla dayanamayarak Osmanlı ordusuna teslim oldu. İngilizler cepheye yeni birlikler göndererek zamanla üstünlüğü ele aldılar. İngilizler 1917 yılında Bağdat’ı da ele geçidiler ve 1. Dünya Savaşı sonunda Musul önlerine kadar geldiler.
Filistin-Suriye Cephesi: Osmanlı ordusunu Kanal Cephesi’nde başarısız olması sebebiyle cephedir. Aslında Kanal Cephesi’nin devamıdır. Filistin’e doğru ilerleyen İngiliz kuvvetleri Osmanlı ordusunun savunmasıyla karşılaştılar. İlk başlarda Osmanlı savunması başarı iken zamanla İngilizlerin cepheye yeni birlikler yollaması ile Osmanlı ordusu Suriye’ye çekilmek zorunda kaldı. Böylece Filistin ve kutsal toprak olan Kudüs İngilizlere bırakıldı.
Hicaz-Yemen Cephesi: İngilizlerin kışkırtmasıyla Şerif Hüseyin’in ve bazı Arap kabilelerinin isyan etmesiyle açılan cephedir. İngilizler ve Arap çeteleri Osmanlı ordusuna saldırdı. Destek alamamasına rağmen Medine’yi kahramanca savunan Fahrettin Paşa 1919 yılında Medine’yi İngilizlere bırakmak zorunda kaldı.
Müttefiklerimize Yardım Yolladığımız Cepheler
Osmanlı Devleti Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan’a yardım etmek için Romanya, Makedonya ve Galiçya cephelerine asker gönderdi.
Galiçya Cephesi: Osmanlı ordusu bu cephede Alman ve Avusturya-Macaristan ordusu ile Rus askerlerini mağlup ettiler.
Romanya Cephesi: Osmanlı ordusu ile Alman ordusu Romanya ile savaşarak Romanya’yı ele geçirdiler.
Makedonya Cephesi: Osmanlı ordusu ile Bulgar ordusu bu cephede Sırpları yenilgiye uğrattılar.
