Timur Kimdir Tarih? Timur Kimdir Hangi Devletin Hükümdarıdır?
Timur Kimdir?
Timur ya da Emîr Temür Güregen (Temür Bek), 1336 yılında Keş şehri yakınında bulunan Hoca Ilgar köyünde doğdu. Soyu, Cengiz Han’ın oğlu Çağatay Han’ın (ö. 1241) ülkesindeki Barlas boyuna dayanır.
Cengiz Han tarafından Doğu Türkistan’ın tamamı ve Batı Türkistan’ın bir kısmı Çağatay Han’a verilmişti. Çağatay Han’ın yanına ayrıca dört boy birliği katıldı. Bunların içinde Barlaslar da vardı. Moğol kökenli olan bu boy, Türkistan bölgesindeki halkı bünyesine katarak gittikçe Türkleşti ve hatta Müslüman bir boy halini aldı.
Timur, Barlasların beyi idi. Kurduğu devleti kendi karizması, askeri ve idari başarısı ile Türk ve Müslüman hâkimiyet anlayışına uygun şekilde tesis etti. 45 yıl gibi bir sürede Çin hariç İpek Yolu üzerindeki ülkeleri topraklarına kattı. Bu topraklarda tarıma ve ticarete çok büyük önem verdi. Kendisinden sonra gelen hükümdarlar da bu politikayı devam ettirdiler. Onun “Müslümanların Emiri”, “Türklerin Beyi” ve “Moğolların Damadı” gibi unvanları vardı.
Gerçekleştirdiği Fetihler
Timur, 1360-70 yılları arasında Maverünnehr’e hâkim olmayı başardı. Sonraki on yılda gözünü Harezm’e dikti ve dört sefer düzenleyerek burayı da ele geçirdi. İskandinav ülkeleri ve Orta Asya’nın ticaret güzergahı olan Harezm oldukça önemliydi. Onun öncelikli amacı Çağatay Hanlığı’nın yıkılmasının ardından ortaya çıkan toprakları hakimiyeti altına almaktı. Aynı şekilde İlhanlı Devleti de yıkılmış ve bir sürü yerel hanedanlıklar ortaya çıkmıştı. Timur, bunların üzerine de seferler düzenledi ve çoğunu hakimiyeti altına aldı. Bunlar arasında Kertler, Serbedarlılar, Toga Timurlular, Muzafferiler ve Celayirliler vardı.
Yaptığı seferler arasında Deşt-i Kıpçak bölgesine (Altın Orda Devleti üzerine) yaptığı iki sefer önemlidir. Altın Orda’da taht kavgası yaşandığı bir sırada Toktamış, Timur’un yardımıyla tahta çıktı (1381). Ancak Toktamış Han, ilerleyen yıllarda Timur üzerine saldırmaya karar verdi ve onun idaresindeki Tebriz ile Harezm’e saldırdı. Bunun üzerine 1391 ve 1395 yıllarında Timur ile Toktamış karşı karşıya geldi. Bu savaşlarda galip gelen taraf Timur’du.
1393 yılında Bağdat’ı ele geçirdi. Bağdat’tan Tekrit’e yönelerek bölgeyi hakimiyeti altına aldı. Erzincan Emîri Taharten, Karamanoğlu Alaaddin Bey, Dulkadiroğlu Sevli Bey, Kara Koyunlu, Ak Koyunlu beyleri ve Sivas-Kayseri hâkimi Kadı Burhaneddin’e mektuplar gönderdi. Kendisine tâbi olmalarını istedi. Bazı beyler olumlu yanıt vererek Anadolu’ya sefer düzenlemesi halinde kendisine katılmayı vaad ettiler.
Bağdat’tan sonra Musul, Mardin, Diyarbekir’e girdi. 1398’de Hindistan Seferi’ne çıktı. Burada Tuğluk hanedanından II. Mahmud Han’ı bozguna uğrattı ve başkenti Delhi’yi ele geçirdi.
Yıldırım Bayezid ile Ankara Savaşı
Azerbaycan ve Gürcistan’da kontrölü sağladıktan sonra yeni hedefi Anadolu oldu. Osmanlı Devleti’nin güçlenmeye başlaması ve hakimiyet alanının genişlemesi onu Yıldırım Bayezid ile karşı karşıya getirmişti. Ayrıca bazı Anadolu beyleri, Timur’un yanında yer alarak onu teşvik ediyordu.
Timur, kendisini Cengiz Han’dan sonra ülkeleri karmaşadan ve fesattan kurtaran kişi olarak görüyordu. Bunun için Osmanlı’nın kendisine itaat etmesini beklemekteydi. Yıldırım Bayezid ise kendisini “Sultanü’r-rum” (Rum diyarının sultanı) olarak görüyor ve İslam aleminin gaza bayrağını taşıdığına inanıyordu. Neticede iki ordu 28 Temmuz 1402’de (28 Zilhicce 804) Ankara’da karşı karşıya geldi. Sabah başlayan savaş akşama doğru sona erdi. Savaşın kazananı Timur’du.
Sefer sonrasında Osmanlı Devleti’nin Anadolu’da sağladığı siyasi birlik bozuldu. Başta Karamanoğulları olmak üzere Anadolu beylikleri tek tek bağımsız hale geldiler.
Öte yandan Konstantinopolis kuşatması gecikti ve Bizans’ın ömrü uzadı. Osmanlı Devleti, on bir yıl sürecek Fetret dönemine girdi.
Çin Seferi ve Ölümü
Timur’un hakimiyet ve nüfuz alanı Çin sınırından İstanbul’a hatta Moskova’ya kadar uzanmaktaydı. Fethettiği bölgelerden topladığı iki yüz bin kişilik ordusuyla Çin üzerine sefer düzenlemeye karar verdi. Toplanan ordu harekete geçti ancak seferin başında hastalandı ve 19 Şubat 1405’de öldü.
