Eoka ne demek? Kıbrıs'ta Eoka Ne Demek? EOKA Kurucusu?
EOKA nedir? EOKA nasıl kuruldu?
Bir zamanlar Kıbrıs dizisinde sık sık geçen EOKA ve ENOSİS kelimeleri merak uyandırdı. Diziyi ilgi ve severek izleyen izleyiciler bu kelimeleri araştırmaya başladı.
EOKA nedir?
Açılımı( Ethniki Organosis Kipriaoü Agönos) Kıbrıs Mücadelesi Ulusal Örgüt olan EOKA, Rumların önce İngilizleri sonrada Türkleri Kıbrıs adasından çıkarmak ve Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama(ENOSİS) amacıyla kurulmuş milliyetçi, silahlı yeraltı örgütüdür.
EOKA nasıl kuruldu?
2 Temmuz 1952 yılında Atina’da gizli bir kurtuluş komitesi kuruldu. Bu komitenin başkanlığında Başpiskopos Makarios vardı. Ayrıca Grivas ve Yunan hükümetinden albay, profesörler, hukukçular komiteye katıldı. Amaçları Kıbrıs’tan önce İngilizleri sonrada Türkleri çıkarmak, Kıbrıs ile Yunanistan’ı birbirine bağlamaktı. Bunu yapmak için Grivas iki gruptan oluşan örgüt kurulmasını teklif etti. İlk grup dağlarda savaşacak olan GERİLLA grubu, ikinci grup ise şehirlerde ve mahallelerde rahatsızlıklar verecek, sabotajlar yapacak SABOTAJ grubundan oluşacaktı. Bu teklifi ilk başta zor duruma düşüreceğini savunan Makorios, 21 Temmuz 1952’de baskılar sonucu kabul etti. Makorios’un onayı ile siyasi ve askeri alanda çalışmalar başladı.
EOKA eylemleri nelerdir?
Makarios’un da onayını alan Grivas Kıbrıs adasında Gerillaların dağlarda ki üs bölgelerini, silah ve patlayıcı depolama yerlerini seçti. Çatışmalar başladığı zaman kendisinin ve gerillaların saklanacağı, kaçabileceği yolları belirledi. Kilise etrafında dindar ve Türk düşmanı gençlerle konuşmalar düzenledi. ENOSİS düşmanlığı yapabilecek kesimleri korkutup, sindirme politikası uyguladı. 7 Mart 1953’te Atina’da tekrar toplanan komite üyeleri yeminler ve imzalarla resmi olarak silahlı mücadeleyi başlattı. Grivas silahlı mücadelenin komutanı olarak seçildi. Birleşmiş Milletler kararını bekleyen Makarios büyük hayal kırıklığı yaşadıktan sonra Grivas’la anlaşıp eylemlere geçme kararı verdi.
31 Mart 1955’i 1 Nisan’a bağlayan gece adanın farklı şehirlerinde 16 patlama yaşandı. EOKA eylemleri fiilen Kıbrıs’ta başlamıştı. Hemen ilk bildiriyi yayınladılar. Bildiride açık şekilde İngiliz zulmünü kanları pahasına durduracakları yazıyordu. Bir dönem eylemleri aktif devam eden EOKA İngilizlerin etkili operasyonlarıyla zayıfladı. Makarios 1956’da 1 yıl sürgüne gönderildi. Bu sırada EOKA faaliyetleri durdurdu. Gizliden gerilim ve sabotajlar devam etti. Kıbrıs Türk Mücahitleri ile çatışıp 1958 yılında tekrar meydana çıktı. Birçok Türk köyüne saldırılar düzenledi, silahsız Türkleri katletmeye başladı.
O sırada Makarios, Kıbrısı’ı Yunanistan’a bağlama(ENOSİS) planları yerine, Kıbrıs’ın bağımsızlığını istemek zorunda kaldı. EOKA 1959 yılında dağıtıldı. Bir yıl sonra 1960’da bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti kuruldu. Türkiye, İngiltere, Yunanistan Garantör ülkeler oldu. Adada Türk alayları daha az olacak şekilde Türk ve Yunan askerleri bulundurulması kabul edildi. Yine de yeni Cumhuriyet ENOSİS hayali kuran Rumları durdurmaya engel olamadı. Gerginlikler devam etti. Adada Rumların Türklerle iktidarı paylaşmasından rahatsız oluyorlardı. Saldırıları, yıldırma politikaları devam ediyordu. Yunanistan ve Türkiye Nato üyesi olduğu için başta ABD olmak üzere diğer ülkeler, taraf tutmamaya çalışıyorlardı.
1963 yılının Aralık ayında EOKA yaptığı saldırılarla 364 Türkü katletti.103 Türk köyü boşaltıldı. Dr. Bnb Nihat İlhan, eşi ve üç çocuğu banyo küvetinde vahşice katledildi. Daha sonra saldırının yapıldığı ev “BARBARLIK MÜZESİ” olarak ziyarete açıldı. Daha birçok Türk korkutulup, öldürüldü “ Kanlı Noel” olarak anılan bu saldırılar, hafızalardan silinmeyecek derin yaralar açtı.
İlerleyen yıllarda ise adaya gizlice gelen Grivas tekar EOKA örgütünü canlandırmak için faaliyetlerde bulundu. Makarios’ta adada ki Türk nüfusunu azaltmak için bilinçli olarak Türkiye’ye göç için para ve pasaport verip, göçü hızlandırmaya çalıştı.
EOKA’nın amacı en başından beri Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama(ENOSİS) hayalini gerçekleştirmekti. Bunun için katliamlar, silah ve mühimmat yatırımları yapmaktan kaçınmadı.
Tüm bunlar olurken Türklerde Kıbrıs Türk halkının özgürlüğü ve varlığı için Türk Mukavemet Teşkilatını(T.M.T) kurmuşlardır. EOKA’ya karşı silahlı direniş ve mücadele etmişlerdir.
