Ağrı Yönetiminde İlaç Dışı Tedavi Yöntemleri? Ağrının Sınıflandırılması?
Ağrı, her insanın yaşamında bir dönem deneyimlediği evrensel bir olaydır. Dünyada ve ülkemizde de yaygın olan ağrı, giderek artan bir sağlık sorunudur. Ağrı hissedilen bir durum olması ve kişiden kişiye değişen özellikte olması sebebiyle özneldir. Ağrının fizyolojik, davranışsal ve psikolojik göstergeleri mevcuttur ve bu göstergeler de kişiden kişiye değişmesi sebebiyle özneldir.
Ağrının Sınıflandırılması
Nosiseptif Ağrı: Fizyopatolojik bazı olayların nosiseptör denen ağrı algılayıcılarıyla uyarılması sonucunda ortaya çıkan ağrı çeşididir. Non-opioid, opioid ilaçlara yanıt verir. Somatik ve visseral olmak üzere iki tipi vardır.
Nöropatik Ağrı: Nosiseptörlerin, merkezi sinir sisteminde, periferik sinirlerde ya da metabolik hastalıklarla doğrudan etki altında kalması sonucunda ortaya çıkan ağrı çeşididir. Merkezi olarak meydana gelen, sempatik olarak devam eden ve periferal olarak meydana gelen ağrılar olmak üzere üç tipi vardır.
Akut Ağrı: Aniden başlayan, etkilenen yer ile iyileşme süresinin bağıntılı olduğu ağrı çeşididir. Akut ağrının tedavisinde amaç, ağrıyı kontrol edebilmek ve ortadan kaldırmaktır. Beklenen ağrı ve beklenmeyen ağrı olmak üzere iki tipi vardır.
Kronik Ağrı: Çok daha uzun aylar yıllar boyu seyreden, kronik ağrı denebilmesi için 3-6 ay boyunca sürmesi gereken ağrı çeşididir. Kronik ağrının tedavisinde amaç, ağrının kontrolünü mümkün olduğu şekilde sağlamak ve yaşam kalitesinin iyileşmesine yardımcı olmaktır.
Ağrının Tanılanması
Ağrının tanılanmasında bazı maddeler mevcuttur. Bu maddeler; yerinin, niteliğinin (kalitesi), şiddetinin (yoğunluğu), ağrının oluş zamanının belirlenmesi, ağrının başladığında yer, ağrı ile ilgili diğer belirtilerin belirlenmesi, ağrıyı azaltıcı ve arttırıcı faktörlerin belirlenmesi şeklinde sıralanabilir.
İlaç Tedavisi
Ağrının ilaç tedavisi analjezikler ile olmaktadır. Bu tedavi bir ekip sorumluluğu ile yürütülmelidir. Çünkü kullanılacak ilacın belirlenmesi, hastaya uygun ilacı uygun zamanda verilebilmesi, yan etkilerinin bilgisine sahip olunması ancak bir ekip sorumluluğunda yürütülebilecek bir iştir. Analjezikler ağrıyı geçirebilen ya da azaltabilen ilaçlardır. Bilinç kaybına neden olmazlar.
Peki İlaç Dışında Neler Yapabiliriz?
Hastanın anksiyetesini gidermeye yardımcı olabiliriz. Bunun için sakin tavrın korunması çok önemlidir. Bireyin ağrıya yönelik düşüncelerini farketmesini sağlamak hastanın rahatlamasında yadımcı olacaktır. Hastanın ağrıya verdiği tepkinin fazla olduğunu düşünsek bile saygılı karşılanmalıdır. Uygun durumlarda bireye dokunarak, elini tutarak destek verebiliriz.
Bireyin dikkatini başka yöne çekmeye çalışabiliriz. Müzik dinlemek, televizyon izlemek, oyun oynamak, sohbet etmek, bir nesneye odaklanmak, ritmik solunumlar dikkatini başka yöne çekmekte bize yardımcı olacak aktiviteler olabilir.
Bireyin başetme mekanizmaları tartışılıp gevşeme egzersizleri yaptırmak da ağrı beklentisini değiştirmek için yapabileceğimiz bazı aktivitelerdir.
