Halifeliğin KALDIRILMASI Kısaca? Halifeliğin Kaldırılmasının Sonuçları?
Halifeliğin Kaldırılması (3 Mart 1924)
İslami anlayışa göre halife, Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Müslüman toplulukların devlet başkanı ve dini lideri anlamına gelmektedir. Halife dünyevi bir kişilik olmanın yanı sıra aynı zamanda uhrevi bir kişiliğe sahiptir.
Halifeliğin Kısa Tarihçesi
Hz. Muhammed’in ölümünden sonra halifelik makamına gelen ilk dört halife dönemine “Halifeler Dönemi” adı verilmektedir. Bu dört halife, seçimle iş başına gelmişlerdir. Bu halifeler sırasıyla, Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali’dir. Halifeler Dönemi’nden sonra halifelik Emeviler Devleti’ne geçmiştir. Emeviler devrinde seçim usulü terk edilerek, babadan oğla geçen saltanat usulüne geçilmiştir. Emeviler Devleti’nden sonra Abbasiler Devleti’ne geçen halifelik, bu devlette de saltanat usulüyle devam etmiştir. Abbasiler Devleti’nin yıkılmasıyla halifelik, Mısır’da bulunan Memlükler Devleti’ne geçmiştir. 1517 yılında ise halifelik Osmanlı Devleti’ne geçmiştir.
Osmanlı Devleti’nde Halifelik
Yavuz Sultan Selim’in Mısır Seferi’nden sonra halifelik makamı Osmanlı Devleti padişahlarına geçmiştir. Osmanlı Devleti’nde halifelik babadan oğla geçmiştir.
Halifelik Osmanlı’ya geçtiği sırada dünyanın en güçlü otoritelerinden biri durumundaydı. Bu yüzden ilk zamanlarda halifenin Müslümanlar üzerindeki manevi gücünden yararlanmaya çalışılmamıştır.
19. yy’da tüm dünyada milliyetçilik akımı etkili olmaya başlamıştı. Bu dönemde Osmanlı Devleti aleyhinde oluşmaya başlayan milliyetçilik akımına karşı, halifelik makamının gücünü kullanmaya çalışıyordu. Ancak özellikle Arap milletler arasında yayılan milliyetçilik fikri ile Osmanlı Devleti bu konuda başarıya ulaşamamıştı. Birinci Dünya Savaşı sırasında yapılan cihat çağrısında yeterli destek görmemesi, halifenin gücünün iyice azaldığını gösteriyordu.
Son Halife: Abdülmecid
Saltanat kaldırıldıktan sonra halifelik makamının yürürlükte kalmasına karar verilmişti. Meclisin halife olarak seçtiği Abdülmecid Efendi’nin hükümdar gibi davrandığı ortaya çıkmıştı. Son halife Abdülmecid Efendi’nin eski siteme dönmek istediği, uygulamalarından belli oluyordu.
2 Mart 1924 günü halifeliğin kaldırılması meselesi Halk Partisinde tartışılmış ve 3 Mart 1924 günü meclis toplatısında bu konu görüşülmüştür. Nitekim halifelik resmen kaldırılmıştır.
