Hükümet Sistemleri Nedir? Devlet Biçimleri ve Hükümet Sistemleri?
Hükümet Modelleri
Hükümet modelleri, kuvvetler ayrılığı ve kuvvetler birliği olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bu ayrıma göre farklı hükümet modelleri ortaya çıkmaktadır.
1) Kuvvetler Birliği
- Meclis Hükümeti Sistemi: Kuvvetlerin yasama organında birleşmesi ile meclis hükümeti sistemi ortaya çıkmaktadır. Meclis hükümeti sisteminde Cumhurbaşkanı yoktur.
Yürütme yasamadan ayrı bir güç değildir. 1921 anayasasında bu sistem uygulanmıştır. Cumhurbaşkanı makamı 1921 anayasasında yapılan 1923 değişikliği ile uygulamaya gelmiştir. Meclis hükümeti sisteminde ayrı bir devlet makamı başkanlığı makamı yoktur. Meclis başkanı kimse devletin başkanı da o kişidir.
- Mutlak Monarşi ve Dikdatörlük: Kuvvetlerin yürütmede birleşmesi ile mutlak monarşi ve dikdatörlük sistemi ortaya çıkmıştır. Mutlak monarşi; Soydan gelen egemenliktir. Tek bir kişinin yönetimidir. Dikdatörlük ise baskıcı rejimdir. Egemenlik soydan gelmez.
2) Kuvvetler Ayrılığı
Kuvvetler ayrılığı; yumuşak ayrılık, sert ayrılık ve karma ayrılık olmak üzere ayrılmaktadır. Bu ayrımlara göre de hükümet modelleri ortaya çıkmaktadır.
- Parlamenter Sistem: Kuvvetlerin yumuşak ayrılması sonucu ortaya çıkan hükümet modelidir. Parlamenter sistemin özellikleri;
- Kuvvetler yumuşak bir şekilde birbirinden ayrılmıştır.
- Aynı kişi hem yasamada hem yürütmede görev alabilir. Kuvvetlerin iş birliği esastır.
- Bakanlar kurulu yasama işlemlerine katılabilir.
- Bakanlar kurulu yasama organına karşı sorumludur.
- Yasama yürütmeyi, yürütme de yasamayı belli koşullarda fesih edebilir.
- Yürütme organı dualisttir.
- Devlet başkanını TBMM seçer. Türkiye' de 2007 yılında yapılan değişikliğe göre halk seçer. Yine Türkiye Cumhuriyeti parlamenter sistemdir.
_Başkanlık Sistemi: Kuvvetlerin sert ayrılması sonucu ortaya çıkan hükümet modelidir. Başkanlık sisteminin özellikleri;
- Yürütme tek başlıdır.
- Bakanlar, başkana karşı sorumludur.
- Yasama yürütmeyi feshedemez.
- Yürütme organında görev alan biri yasama organında görev alamaz.
- Devlet başkanı yasama organının çalışmalarına katılamaz.
- Devlet başkanını halk seçer.
- Yarı Başkanlık Sistemi: Kuvvetlerin karma ayrılması sonucu ortaya çıkan hükümet modelidir. Yarı başkanlık sisteminin özellikleri;
- Başkanlık ve parlamenter sistemin karışımıdır.
- Yürütme organı iki başlıdır.
- Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilir.
