Orta Oyunu Kavuk Kimde? Kavuklu Pişekar Hangi Oyun?
ORTA OYUNU VE KAVUK
Orta oyununun son temsilcilerinden olan usta oyuncu Ferhan Şensoy’un da vefatıyla orta oyunu bir kavuklusunu daha kaybetti. Peki orta oyunu neydi? Kökleri nereye dayanmaktaydı?
Orta Oyunu, Osmanlı döneminde oyuncuların belirli bir yazılı metne bağlı kalmadan seyirciye öğüt veya ders vermeyi amaçlayan bir güldürüdür. Eski bir Türk eğlencesi olan bu oyunun kaynağı genellikle Hacivat ve Karagöz’e dayandırılır. Ancak bununla beraber yeniçeri ortalarına bağlı oyun takımlarından askerleri eğlendirmek için verdikleri temsillere dayandıranlar da mevcuttur. Orta Oyununda oyun yeri “palanga” veya “orta” olarak adlandırılır.
Dairesel bir şekilde seyircilerin izleme imkanı bulduğu bu alanda oyun genellikle Kavuklu ve Pişekar’ın konuşmalarıyla başlar. Doğaçlama üzerine kurulu oyunda Kavuklu ve Pişekar söz söyleme ve espri yapma yetenekleriyle bir maceraya girişirler ve seyircileri güldürmeyi, güldürürken de düşündürmeyi amaç edinirler. Oyuncuların kıyafetleri aşırı abartılı ve süslüdür. Kavuklu ve Pişekar’ın yanı sıra onlara zaman zaman Zenne, Rum, Frenk, Muhacir vb. gibi karakterler de eşlik ederler.
Orta Oyununun ilk defa ne zaman oynandığı konusunda kesin bir bilgi olmamakla beraber 1820’li yıllarda sergilendiği tahmin edilmektedir. Orta Oyunlarına örnek olarak şunlar verilebilir: Çifte Hanım, Meyhane, Yazıcı, Tahir ile Zühre, Kanlı Nigar, Eskici Abdi.
Oyuncuların en tanınmışları arasında ise Zenne Tevfik Bey, Abdi Efendi, Zenne Rıza, Naşit Bey, Kavuklu Hamdi Efendi ve Kel Hasan Efendi gibi isimler yer almaktadır. Kel Hasan Efendi’den İsmail Dümbüllü’ye kalan orta oyunlarının temsili olan kavuk, İsmail Dümbüllü’den Münir Özkul’a, Münir Özkul’dan Ferhan Şensoy’a, Ferhan Şensoy’dan Rasim Öztekin’e, Rasim Öztekin’den de Şevket Çoruh’a kadar günümüze gelmiştir. Son olarak aramızdan ayrılan Rasim Öztekin ve Ferhan Şensoy’un da vefatlarıyla kavuklulardan sadece Şevket Çoruh hayattadır.
