Eked Sistemi Nedir? Eked Nerelerde Kullanılır?
EKED nedir?
İşletmelerde, fabrikalarda iş kazasına yol açan faktörlerin başında güvenli olmayan davranışlar gelmektedir. Ayrıca makine, kullanıcısı ve çevre arasındaki iletişim eksikliği nedeniyle birçok iş kazası yaşanabilmektedir. Çalışanlar genellikle tecrübeli ve makinalarının rutin çalışma sistemine alışkın oldukları için fabrikalardaki rutin üretim süreçlerinde iş kazası çok fazla görülmez. Fakat standart uygulama dışına çıkıldığı andaki tüm işlemler potansiyel iş kazası risklerini de içinde barındırır. Özellikle tesis ve ekipmanlarda yapılan periyodik bakım ve temizlikler sırasında iş kazası riski artmaktadır. Bu bakım ve temizlik esnasında gerek tesis çalışanlarının, gerekse tesiste bakım ve temizlik yapan diğer çalışanların güvenli bir ortamda çalışabilmesi için tesisi çalıştıran enerji ve enerjilerin kesilmiş olması gerekmektedir. Bunu basitçe evinizde ampul değiştirirken elektrik şalterini indirmek gibi düşünebilirsiniz.
Fabrikalarda ise bu güvenlik tedbirlerini birkaç adım ileri götürmek gerekir. Bu risk azaltma sistemine ise EKED sistemi denmektedir. EKED (Etiketle, Kilitle, Emniyete Al, Dene) sistemi bir tesis veya ekipman üzerinde periyodik bakım, arızi bakım veya temizlik işlemi başlamadan önce tehlikeli olabilecek enerjiyi kesmek için kullanılan bir iş ve işçi güvenliği yöntemidir.
EKED ne amaçla yapılır?
Basit örneğimiz evde ampul değiştirme üzerinden gidecek olursak evde yaşayan birkaç kişiyi bu ampul değişikliği işlemi hakkında bilgilendirmek ve biz bir şey söylemeden şaltere dokunmamaları gerektiği konusunda uyarmak çok kolaydır. Fakat, bu durum çok fazla çalışanın olduğu üretim tesisleri ve ekipmanları için bu kadar kolay olmayabilir. Periyodik/arızi bakım veya temizlik esnasında çalışanlar ekipmanların hareketli aksamlarına müdahale etmek durumunda kalabilir ve bu müdahale esnasında birbirinden habersiz iki çalışan ekipmana enerji verilmemesi gereken bir anda enerji verebilir ve uzuv kaybı kadar ciddi iş kazalarına yol açabilir. Bu tür kazaların önlenebilmesi için EKED sistemi uygulanır ve birçok durumda da potansiyel iş kazalarının önlenmesine katkı sağlar.
EKED nasıl yapılır?
Rutin üretim süreci dışınaki bakım/arıza veya temizlik işlemi başlangıcında üzerinde çalışılacak tesis veya ekipmana giden enerji yetkili bir çalışan (genellikle teknik eleman) tarafından kesilir. Kesilme işlemi sonrasında yetkisiz bir kişi tarafından enerjinin verilememesi için yetkili çalışan tarafından kilitlenir ve bu kilitleme işini yapan yetkili çalışan bir etiket üstünde tanımlama yapar. Sistem uygulanırken sırayla aşağıdaki adımlar takip edilir.
Etiketle: Kilitlemeyi yapan çalışanın ismi ve departmanı ile tahmini çalışma süresi bilgilerini içeren etiket kilide eklenmesidir.
Kilitle: Tesis veya ekipmanın enerji sağlayıcılarının (elektrik şalteri, hava veya buhar hattı vanası vb.) fiziksel olarak kilitlenmesidir. Bu kilit kaldırılmadan ekipmana enerji verilemez. Kilidin anahtarını kilitlemeyi yapan çalışan muhafaza eder.
Emniyete al: Risk taşıyan alanda hiçbir çalışanın bulunmadığının kontrol edilmesidir.
Dene: Enerji kesme işleminden sonra tesis veya ekipmanın çalışmadığının denenmesidir.
